Temat przemijania ludzkiego życia oraz śmierci jest bardzo drażliwy. Zazwyczaj dorośli w ogóle go nie poruszają, zwłaszcza przy najmłodszych. Bo jak przekazać dziecku informację o odejściu ukochanej babci czy nienarodzonego jeszcze rodzeństwa? Jak rozmawiać z dzieckiem o śmierci, kiedy w perspektywie jest jeszcze organizacja pogrzebu? Przygotowany przez nas poradnik pomoże Państwu w oswajaniu tej trudnej tematyki. 

Nieodłączny element ludzkiego życia

Zastanawianie się nad egzystencją i końcem życia powinno być czymś naturalnym. Mimo to na śmierć bliskich nigdy nie będziemy gotowi. Niezależnie, kiedy ona przychodzi, zawsze jest za wcześnie, i to bez względu, czy dotyczy osoby dorosłej, czy dziecka. I choć dla wielu jest to temat tabu, powinno się ze śmiercią oswajać. Warto mówić o smutku i przemijaniu ze względu na fakt, że to nieodłączny element ludzkiego życia.

Jak rozmawiać o śmierci z dziećmi?

Dorośli w żałobie zazwyczaj pomijają dziecko. Tymczasem ono także czuje, że coś złego się wydarzyło. Trzeba z nim o tym rozmawiać, dostosowując język do jego wieku. Niewskazane jest tłumienie emocji i naturalnych reakcji – płaczu i smutku, jednak lęków i obaw nie powinno się okazywać bez wcześniejszego przygotowania młodego człowieka do rozmowy.

Niektórzy dorośli są zdania, że małe dzieci nie powinny uczestniczyć w pogrzebie, gdyż może to źle wpłynąć na ich psychikę. Psychologowie uważają jednak, że najmłodsi są dobrymi obserwatorami, doskonale wyczuwają emocje, jakie towarzyszą śmierci. To rodzicom często trudno jest zmierzyć się z tym tematem. Boją się, że nie będą w stanie odpowiedzieć maluchom na zadawane pytania. Zupełnie niepotrzebnie. Warto rozmawiać z dzieckiem na ten temat, okazywać mu dużo miłości, ciepła i bliskości.

Słowa dopasowane do wieku i dojrzałości dziecka

Choć najmłodsi jeszcze nie do końca rozumieją, że śmierć jest nieodwracalna i już nigdy nie zobaczą ukochanej osoby, nie należy unikać trudnych pytań ani ich bagatelizować, udzielając wymijających odpowiedzi. Zawsze trzeba mieć na uwadze wrażliwość i dojrzałość emocjonalną dziecka. Odpowiedź musi być dokładnie przemyślana i dopasowana do jego wieku, ponieważ zbyt trudne albo wyszukane słowa mogą zostać zwyczajnie niezrozumiane.

Respektowanie dziecięcego postrzegania śmierci

Warto wiedzieć, że:

1. Maluchy do około 4 roku życia postrzegają śmierć jako odwracalną, tymczasową. Niekiedy traktują ją, jako sen, z którego można się obudzić czy też daleką podróż, z której się po czasie wraca. To zupełnie normalne.
2. W wieku 5-9 lat dzieci zaczynają, co prawda, zdawać sobie sprawę, że jest ona ostateczna, ale że nie dotyczy to ich. Są przekonane, że sprytem i pomysłowością mogą jej uniknąć. Na tym etapie maluchy utożsamiają śmierć z wiedźmą czy duchem.
3. Od dziewiątego roku życia postrzeganie śmierci u dzieci zaczyna się zmieniać. Rozumieją, że jest ona nieodwracalna i czeka wszystkich. Zaczynają zastanawiać się nad sensem życia i jego celowością.
4. Nastolatkom powyżej 13. roku życia często towarzyszą trudne emocje, z którymi muszą się uporać. Potrzebują podzielić się tymi uczuciami z najbliższymi, dlatego warto wsłuchiwać się w ich oczekiwania.

Organizacja pogrzebu – dobry moment na poruszenie tematu śmierci

Godne pożegnanie osoby zmarłej i spełnienie w stosunku do niej ostatniej posługi spoczywa na najbliższych. Chętnie pomożemy Państwu w przygotowaniu pochowku – będziecie mogli skupić się na tym, co naprawdę ważne. Organizacja pogrzebu to też najlepszy moment, aby poruszyć temat śmierci z dzieckiem. Ważne jest poinformowanie go o odejściu bliskiej osoby i pozwolenie na pożegnanie się z nią. Wyłączenie go z uczestnictwa w ceremonii pogrzebowej może spowodować jeszcze większy smutek i poczucie osamotnienia. Warto zadbać o uczestnictwo dziecka chociażby w części pogrzebu oraz wyjaśnić mu poszczególne jego elementy.

Ze śmiercią warto oswajać na każdym etapie

Mamy nadzieję, że dzięki naszym wskazówkom wiedzą już Państwo, jak rozmawiać z dzieckiem o śmierci. To trudny temat, ale uciekanie od niego czy odkładanie na później, nie rozwiąże problemu. Najmłodsi i tak wiedza, że coś się stało, widzą podenerwowanie i smutek najbliższych. Dlatego warto ich oswajać z tą tematyką. Więcej przydatnych informacji, np. jak radzić sobie ze stratą bliskich czy o czym trzeba pamiętać przy organizacji pogrzebu, udostępniliśmy na naszym blogu. W razie pytań jesteśmy do Państwa dyspozycji.